Waar het woord ‘tweedehands’ zo’n tien jaar geleden nog niet in de gratie lag, is recycling tegenwoordig hot. Het is nog nooit zo druk geweest bij kringloopwinkels en vintagezaken.

Maar dat ook bouwmaterialen zoals een brug gerecycled kunnen worden, is volledig nieuw. Oudwoude heeft de landelijke primeur. “Met het project ‘Tweedehands brug Oudwoude’ laten we hier in Friesland zien dat we voorop lopen als het gaat om het hergebruiken van grote bouwmaterialen”, vertelt projectleider Boele Dijkstra van Team Yngenieursburo bij gemeente Noardeast-Fryslân trots.

Vondst tijdens het kenniscafé
De brug in de Wâlddyk bij Oudwoude is aan vervanging toe. Deze historische plek met de eeuwenoude sluis verdient echter een eigenzinnige aanpak. “Het idee om een bestaande brug te hergebruiken kwam ter sprake tijdens een kenniscafé, georganiseerd door Ohpen Ingenieurs uit Leek”, vertelt Boele.

“Als gemeente hadden we diverse partijen uitgenodigd om samen met ons na te denken over dit vraagstuk. Zo kwam Harm Beerda, algemeen directeur van Koninklijke Oosterhof Holman, met het idee om een tweedehands brug te gebruiken. Een dag later hebben we als gemeente een advertentie opgesteld.
‘Gezocht: brug.’ Er kwamen volop reacties. Sterker nog: we kregen maar liefst zes bruggen aangeboden.”

“We waren meteen eensgezind: dit moeten we proberen”

Eén van de aangeboden bruggen is de brug uit buurtschap Ritsumasyl. “Het valdeel werd beschikbaar gesteld door bouwteam DRIVE dat onder leiding van de provincie Fryslân bezig is met de bouw van een biocomposietbrug in Ritsumasyl”, vertelt Boele. “We zijn gaan kijken en we waren meteen eensgezind: dit moeten we proberen. Net fan dat benaude.” Sinds een aantal maanden

ligt het valdeel (het deel van de brug waar het verkeer overheen rijdt) in het opslagdepot in Drachten. “Met het binnenhalen van dit belangrijke onderdeel kon de onderzoeksfase starten”, legt Boele uit. “Hoe gaan we deze brug inpassen in de sluis in Oudwoude?”

Haalbaarheidsonderzoek
Een brug plaatsen is helaas geen kwestie van schroeven aandraaien en smeerolie spuiten. “Wie it mar wier”, vindt Boele. “Voordat we aan de slag kunnen, moeten we eerst een haalbaarheidsonderzoek uitvoeren. Daarin staan diverse vragen centraal. Hoe sterk is de brug uit Ritsumasyl? Hoe sterk is de huidige fundering in Oudwoude? En met welke wet- en regelgeving moeten we rekening houden? Op basis van deze antwoorden maken we een inpassingsplan, waarin we precies beschrijven hoe we de brug straks op z’n plek krijgen.”

“Dit moet een landmark worden voor de circulaire economie”

Dit haalbaarheidsonderzoek hoeft Team Yngenieursburo gelukkig niet in z’n eentje te doen. “We krijgen hulp van FARSK, Lievense Ingenieurs, OHPEN Ingenieurs en studenten van NHL Stenden Hogeschool”, somt Boele op.

“De eerste resultaten zijn erg positief. We hebben onlangs een boring gedaan in de fundering van de sluis van Oudwoude en de meer dan 200 jaar oude steentjes zijn nog puntgaaf. Dat betekent dat de huidige constructie het gewicht van het nieuwe valdeel kan dragen. Er zit ook nog een stuw in de sluis. Samen met Wetterskip Fryslân bespreken we hoe we de sluisdeuren weer herstellen. De brug moet uiteindelijk een landmark worden voor het gebied, maar ook voor de circulaire economie.”

Circulaire economie
Daarmee benoemt Boele een belangrijk punt: de circulaire economie. Het woord circulair betekent niets meer of minder dan dat de cirkel weer rond is door materiaal te hergebruiken. “Dat vraagt om een andere mindset”, weet de projectleider.

“Tien jaar geleden zouden we hebben gekozen voor een nieuw valdeel. Maar met het schaarser worden van grondstoffen zien we steeds meer de noodzaak in van het hergebruiken van bouwmaterialen.” Met het project in Oudwoude wil Boele een statement maken. “Met het doorbreken van traditionele samenwerkingsvormen laten we zien dat het mogelijk is om op korte termijn duurzame initiatieven van de grond te krijgen. Gelukkig zien we om ons heen steeds meer voorbeelden van gemeenten die dit ook oppakken.”

“Ik zie steeds meer vormen van ruilhandel ontstaan”

Als voorbeeld noemt Boele de provincie Zeeland die een fietstunnel zoekt om te hergebruiken. “Het toeval wil dat we in Feanwâlden binnenkort een fietstunnel verwijderen”, vertelt Boele enthousiast. “We nodigen collega’s uit Zeeland graag uit om te kijken of deze tunnel iets voor hen is. Zo zie je steeds meer vormen van dit soort ruilhandel ontstaan.”

Het doet denken aan de zogenoemde ‘Bruggenbank’, die in de jaren tachtig in het leven werd geroepen. Boele: “Doel was destijds om elkaar als gemeenten onderling van tweedehands bruggen te voorzien. Dat idee kwam toen niet van de grond, maar inmiddels zijn er initiatieven om deze Bruggenbank weer nieuw leven in te blazen.”

Echte bruggenbouwers
In Oudwoude nemen ze alvast de proef op de som met de bruggenruil. “We doen aan hergebruiken in optima forma. Daarin zijn we pioniers”, geeft Boele toe. “Maar belangrijker nog: we zijn echte bruggenbouwers.”