GYTSJERK – Zo af en toe moet Jan de Vries zichzelf in de arm knijpen om te beseffen, dat wat hij als grensrechter internationaal meemaakt geen droom is, maar de zeer prettige werkelijkheid. Om maar wat te noemen: oktober 2019: Manchester City-Dynamo Zagreb, debuut in de Champions League. Kortgeleden: Real Madrid-Chelsea, halve finale Champions League. En straks in juni: het EK voetbal.
Een opwindend rijtje hoogtepunten voor een nuchtere 38-jarige Gytsjerkster. Thuis hangen de gefiguurzaagde werelddelen aan de wand. Spelden staan in de landen waar hij intussen is geweest. En och, nog maar 38 jaar, nog wel zeven jaar te gaan. Er zullen vele landen, vele spelden volgen.
Niet dat Jan de Vries voorbestemd was als grensrechter, niemand is dat. Scheidsrechter wilde hij worden, nadat hij al jong – twintig jaar pas – eigenlijk niet meer kon voetballen na een dubbele beenbreuk. Hij keepte toen in het tweede van Trynwâldster Boys. Hij floot toen al af en toe een jeugdwedstrijdje, maar na die ernstige blessure begon hij zich serieus op het fluiten toe te leggen, volgde cursussen en begon een lange mars langs toch vooral de noordelijke voetbalvelden.
De eerste keer, dat hij een officiële seniorenwedstrijd floot, was in Bitgum. ,,Bitgum-Cambuur’69’’, weet hij nog, want het was zijn debuut op seniorenniveau en de score mocht er ook zijn: 27-0. ,,Mar it kin ek wol 29-0 west hawwe.’’
Jonge fint
Amper twintig jaar was hij en met zijn jeugdige kop – nog steeds heeft hij die – werd hij wel eens nieuwsgierig aan- gekeken door voetballers, die meestal ouder waren dan hij. Maar van zijn leeftijd heeft Jan de Vries eigenlijk nooit last gehad. Hij had dan nog wel niet de uitstraling van een gelouterde arbiter, de meeste voetballers zagen hem graag komen. De Vries: ,,Ha, fijn, in jonge fint, seine se dan. Dy bliuwt net yn de middensirkel stean, dy sit boppe op it spul. En sa wie’t.’’
23 jaar was hij en Mario Diks haalde hem bij de belofte-elftallen, die je toen nog had. Mario Diks, toeval bestaat niet, want hem volgde Jan de Vries onlangs op in het team van Danny Makkelie. Sneu voor Diks, nadat die een belangrijk doelpunt voor Portugal tegen Servië had gemist en door Makkelie aan de kant werd gezet.
Dat was even lastig voor Jan de Vries, de man vervangen die hem nota bene geholpen had bij belangrijke stappen in zijn carrière. Wat Diks betreft leven er geen hard feelings ten opzichte van Jan de Vries. ,,Hy appte my noch foar de wedstriid Real Madrid-Chelsea om my sukses ta te winskjen.’’
Voort ging het destijds met zijn loopbaan. Jan de Vries floot uiteindelijk in de hoogste klasse van het amateurvoetbal. Harkemase Boys-Noordscheschut was in 2008 zijn laatste wedstrijd op dat niveau. De hoge heren in Zeist waren zijn activiteiten niet ontgaan en hij werd uitgenodigd voor vervolgstappen in het betaalde voetbal, als scheidsrechter aanvankelijk, maar besloten werd, dat hij misschien toch beter grensrechter kon worden.
Mannetjes
Jan de Vries had even tijd nodig om aan de switch te wennen, maar accepteerde de beslissing. Hij zegt: ,,Ik tink dat se it wol goed sjoen hiene. As skiedsrjochter moast fan dysels al wat dominant wêze en dat bin ik net. Internasjonale skiedsrjochers binne allegearre wol wat ‘mannetjes’, ‘baaskes’ yn de goede sin fan it wurd. Dat hat mei útstrieling te meitsjen, mei hoe ’t jo binne. Ik bin sa net en dus soe ik dy rol spylje moatte. Dat fielde net goed. As grinsrjocher bin ik krekt wol op myn plak.’’
Jan de Vries heeft in de voorbije jaren altijd wel mensen om zich heen gehad, die de kneepjes van het vak kennen en hem bijstonden. In Gytsjerk zelf natuurlijk Adriaan Inia, gepokt en gemazeld in het vak. De Vries noemt ook Jan Dolstra, zijn coach en destijds zijn eerste docent. De voormalig inwoner van de Westereen – ooit vaste assistent van de grote Mario van der Ende – woont nu in Duitsland, maar volgt De Vries via de televisie, maar af en toe ook in levende lijve. De Vries: ,,It is fijn sa’n klankboerd te hawwen.’’
We komen te spreken over zijn voorbereiding op wedstrijden en de leek hoort het met verbazing aan. Want ga maar na: samen met Patrick Inia – ook Gytsjerker en ook grensrechter – traint hij een keer of vier per week op het kunstgras van Trynwâlden in Oentsjerk. En niet zo maar wat trainen, ze hebben er schema’s van de KNVB bij en De Vries zelfs van de UEFA.
Regelmatig doen ze testen, waarbij hoge eisen aan hun sprintsnelheid worden gesteld, waarbij snel zijwaarts verplaatst moet kunnen worden. Grensrechters trainen anders en worden ook anders getest dat scheidsrechters. Die moeten het van een behoorlijke snelheid, maar ook van een prima duurvermogen hebben.
De Vries pakt zijn mobieltje erbij en laat zien wat de GPS registreerde over zijn afgelegde afstand tijdens Real-Chelsea. 2 kilometer in de eerste helft, 2 kilometer in de tweede helft. 4 kilometer in totaal, in anderhalf uur, dat is te doen. De Vries: ,,Yn de earedivysje en ynternasjonaal spylje de ploegen nochal kompakt, dan falt it mei it oantal kilometers wol wat ta. Mar yn de earste divysje mei in soad lange halen hinne en wer, dan meitsje ik folle mear kilometers.’’
Data
Voor elke internationale wedstrijd krijgt het arbitrale team van de UEFA data van de twee teams. Inclusief inzage in veel voorkomende standaardsituaties zoals vrije trappen en corners, om te voorkomen dat ze tijdens de wedstrijd worden verrast door een slimmigheidje.
Na de wedstrijd analyseert De Vries nog diezelfde dag de beelden, net als zijn collega’s, ter lering ende vermaak, maar dan vooral het eerste. Van de UEFA krijgen ze de beelden ook nog eens met het geluid. Als De Vries een stukje afspeelt, blijkt dat scheidsrechter en grensrechters voortdurend met elkaar praten. Niet in volzinnen, maar wel: ‘Niks aan de hand’ of ‘Buitenspel’ of ‘Geen overtreding waargenomen.’
De arbitrage op het hoogste Europese niveau is een uiterst serieuze bezigheid, zoveel is wel duidelijk. Vermoeiend is het ook. Na de wedstrijd giert nog urenlang de adrenaline door het lichaam van De Vries. ,,Dan leist oant twa oere nachts wekker en soms moatst der om fiif oere al wer út foar de weromreis. Dan hast in koart nachtsje.’’ Het deert hem niet. Thuisgekomen stort hij zich weer op zijn werk als webmaster van Brandveilig Nederland in Leeuwarden. Het is het bedrijf van zijn zwager, die hem alle medewerking verleent in zijn grensrechterlijk bestaan.
Straks in juni reist hij naar Istanboel, waar het hoofdkwartier van het EK tijdelijk huist. Daar pas krijgen hij en de anderen van het team Makkelie te horen welke wedstrijd ze moeten leiden. En als het zover is, als hij de line-up voor de wedstrijd op in één rijtje met de beste Europese voetballers staat, dan zal Jan de Vries zich in de arm knijpen en beseffen: ,,Ik dream net, it is wier.’’
