MÛNEIN – Een groot huis en een groot hart. Die combinatie maakt dat sinds begin maart van dit jaar een ouder Oekraïens echtpaar onderdak heeft gevonden in Mûnein. Het grote huis en het grote hart behoren toe aan Janneke en Doede Santema. Toen de oorlog op 24 februari in Oekraïne begon, toen de eerste vluchtelingen het land verlieten, klom Janneke in de pen.
Tekst gaat verder onder de foto
Ze vroeg in een ingezonden brief in de media de Friese gemeenten een meldpunt in te stellen voor mensen, die vluchtelingen wilden opvangen. Die brief stond Tsjalling Postma uit Tytsjerk op het netvlies, toen hij van een Oekraïense kennis het verzoek kreeg diens ouders op te vangen. Hij nam contact op met de Santema’s.
En zo stonden na een lange treinen busreis, die hen van Kyiv via Warschau, Wenen en Amsterdam voerde, in de nacht van 6 op 7 maart Viktor Glushakov en Nataliia Glushakova in de keuken van Doede en Janneke, die meteen zagen dat het goed was. Janneke: ,,Fanôf de earste minút fielde ik dat der in klik wie.’’
Nu is het acht maanden later en de klik tussen de beide echtparen is er nog steeds. Natuurlijk hebben de Oekraïeners heimwee. Natuurlijk willen ze zo snel mogelijk terug naar hun land, terug naar hun huis in Kyiv, terug naar hun datsja op het platteland. Maar zolang het niet kan, zo lang Poetin doorgaat met zijn oorlog, zo lang blijven ze in Mûnein. Janneke: ,,Se meie sa lang bliuwe as se wolle.’’
Schuilkelders
Viktor (69) was in Kyiv uroloog, Nattaliia gynaecoloog. Ze zijn een jaar of vier met pensioen. Vorig jaar verloren ze hun oudste zoon aan covid en nog geen jaar later vielen de eerste bommen op hun stad. Viktor: ,,We hebben de eerste nachten in schuilkelders doorgebracht. Eigenlijk wilden we eerst niet vluchten, maar onze zoon Sergei stond erop en had contacten in Nederland.’’
Zo kwamen ze van het grote Kyiv in het nietige Mûnein. De beide echtparen communiceren via Google Translate, want de Oekraïeners beheersen het Engels niet. Die taal was lang door de Russen voor de onafhankelijkheid van hun land verboden. Maar Google Translate is een uitkomst. En zegt Doede: ,,Ek sûnder wurden fersteane wy elkoar hieltyd better.’’
Viktor en Nataliia willen Doeda en Janniki, zoals ze hen noemen, zo weinig mogelijk tot last zijn. Boven in de verbouwde boerderij hebben ze een eigen ziten slaapkamer. Eten en koffiedrinken doen ze samen. Nataliia staat er op het eten te koken en Viktor heeft zich opgeworpen als een bekwaam klusjesman. Hij heeft het huis geschilderd, de paddock voor de paarden opgeknapt en talrijke andere klusjes gedaan. Doede: ,,It hûs hat der noch noait sa kreas bystien.’’
Doede en Janneke leven met ze mee en beseffen, dat ze met Viktor en Nataliia, waar ze het zo goed mee kunnen vinden, een lot uit de loterij hebben. Janneke: ,,It kin ek oars, dat er gjin klik is. Dêrom soene wy it net wer in twadde kear dwaan, flechtelingen opnimme. Safolle gelok as wy no hawwe, hawwe wy grif net wer. Ik moat der net oan tinke dat je minsken fuortstjoere moatte, omdat der net de klik is, dy’t wy wol mei Nataliia en Viktor hawwe.’’
Ze krijgen een bescheiden uitkering van de Nederlandse overheid, zakgeld, meer is het niet. En toch staan ze erop zoveel mogelijk mee te betalen. Bijvoorbeeld aan de wekelijkse boodschappen, die Viktor doet in de supermarkt aan de hand van een boodschappenlijstje van Nataliia.
Fietsen en wandelen
Desondanks zijn de dagen soms lang voor de twee gasten. Viktor fietst veel, op een elektrische fiets, die hij Kyiv niet had. Viktor: ,,Er staat al 4000 kilometer op de teller. Dat is heen en terug naar Kyiv.’’ Nataliia is meer van het wandelen met Harley, hun Jack Russell.
Laatst dreigde ze bekeurd te worden door iemand van het Fryske Gea. Harley liep los in het natuurgebied de Bouwe Pet. Gelukkig had ze het telefoonnummer van Doede bij zich. Die legde de verbalisant uit hoe het zat en dat Nataliia in Oekraïene niet gewend was de hond aan te lijnen. Hij ontmoette begrip en de bekeuring werd geannuleerd.
Janke en Doede nemen hun gasten mee naar concerten of maken uitstapjes naar bijvoorbeeld de Kruidhof in Buitenpost. Janneke: ,,En wy fietse in soad mei Viktor. Troch him hawwe we paden en dykjes kennen leard, dêr’t wy it bestean net fan wisten. Sa ferrike se ús libben ek noch ris in kear.’’
Dankzij de kookkunsten van Nataliia leren ze de Oekraïense keuken kennen. Natuurlijk eten ze regelmatig bortsj de typisch Oekraïense rodebieten-soep maar ook paddenstoelen uit de bossen vlakbij. Janneke: ,,Wy hawwe gjin idee welke je ite kinne en net. Nataliia siket se en makket der hearlik iten fan, se wit wat kin en net kin en dêr fertrouwe wy op. Ik ha al yn in heal jier gjin iten mear sean.’’
De Oekraïeners hebben
veel contact met landgenoten, die zijn achtergebleven. Ze denken dat hun flat in Kyiv nog ongeschonden is, maar zeker weten ze het niet. Vlakbij zijn explosies gehoord en ze hebben niemand, die hun flat in de gaten houdt.
Verdriet
Doede en Janneke zien het verdriet in de ogen als het gaat over hun land en hun stad. Ze missen hun vrienden en familie. Toen Nataliia in mei jarig was, had Janneke haar eigen familie en kennissen aangespoord haar een verjaardagskaart te sturen om haar gasten een beetje thuis te laten voelen, want de verschillen zijn groot.
Viktor: ,,De mensen zijn hier vriendelijk en open. Het valt op, dat bijna iedereen werk heeft.’’ Nataliia: ,,En de huizen zijn goed onderhouden en de tuinen ook. Op het Oekraïense platteland is veel armoede en weinig werk.’’ Viktor: ,, En de mannen hebben vaak een alcoholprobleem.’’
Begin deze maand ging Nataliia voor even terug naar Kyiv om te kijken hoe de flat erbij lag en hoe veilig of onveilig het er was. De flat stond er nog, maar stroom was er sporadisch en water mondjesmaat. De datsja van de Glushakovs is door het oorlogsgeweld zwaar beschadigd. Het ziet er naar uit, dat ze ook deze winter in Mûnein zullen moeten blijven. Viktor: ,,Het ergste is dat we niet weten of we weer terug kunnen en wanneer. Er is geen stip aan de horizon.’’
De Santema’s krijgen geen vergoeding en ook geen begeleiding bij de opvang van hun buitenlandse gasten. Dat hoeft ook niet, zegt Janneke. ,,Mar de Oekraïeners sels soene eins psygyske begelieding ha moatte, se lije ûnder wat harren oerkaam is.’’
Doede en Janneke leven met ze mee en beseffen, dat ze met Viktor en Nataliia, waar ze het zo goed mee kunnen vinden, een lot uit de loterij hebben. Janneke: ,,It kin ek oars, dat er gjin klik is. Dêrom soene wy it net wer in twadde kear dwaan, flechtelingen opnimme. Safolle gelok as wy no hawwe, hawwe wy grif net wer. Ik moat der net oan tinke dat je minsken fuortstjoere moatte, omdat der net de klik is, dy’t wy wol mei Nataliia en Viktor hawwe.’’
