DAMWÂLD – Wie de naam van natuurgids Betty Kooistra uit Burgum noemt, ontmoet direct een positief verhaal. Wie haar leert kennen tijdens haar grote passie, de natuur zal onder de indruk raken. Niet alleen van haar enorme kennis, maar vooral vanwege haar positieve energie en enthousiasme. Zij slaagt er met het grootste gemak in, om van een grasspriet, de mooiste natuurparel te maken. Niet alleen dat ze daarin slaagt, ze neemt haar toehoorders op een boeiende wijze mee in dat verhaal.
Het verhaal speelt vooral in de regionale natuur en wat Betty Kooistra een prachtige toevoeging vindt is dat ze dit aan basisschoolleerlingen duidelijk mag maken. Bij De Klyster in Damwâld, al 20 jaar haar uitvalsbasis, kan ze zich naar hartenlust uitleven, maar ook een IVN-excursie voor volwassenen is een kolfje naar haar hand en hart.
Om woorden hoeft Betty Kooistra zeker niet te zoeken. Eigenlijk vormt ieder woord al een klein natuurverhaal, het is in ieder geval een eerste indicatie naar een aardig feitje uit de natuur. Een aanstekelijke lach, een enthousiast verhaal, maar bovendien een open inzicht. Geen wonder dat kinderen aan haar lippen hangen, maar eigenlijk is dat niet de intentie. Betty Kooistra wil de basisschooljeugd zelf laten kennismaken en ontdekken van wat er groeit, bloeit en leeft in de lokale natuur. ,,Dichtbij huis is het ook mooi. Deze regio biedt zoveel variatie, zoveel moois om van te genieten en te ontdekken en vooral om zuinig op te zijn. Ik hoop dat er wat blijft hangen bij de kinderen. Dat ze later denken, hé dat heeft die oude vrouw ons vroeger ook verteld. Oh, als dat eens gebeurde, dan zei ik volmondig “Yess”. Ik wil kinderen vertellen en laten zien hoe de natuur in elkaar zit, door ze bezig te laten zijn met de natuur. Maar ook met hen naar de boer, om het boerenleven te tonen, zodat ze beseffen dat melk van een koe komt, maar ook dat daar nog veel meer producten van gemaakt worden. Zodat ze de achtergrond van de melk en zuivelproducten kennen en dat de koe en de boer daarin de hoofdfactoren zijn.”
Laatbloeier
Eigenlijk is Betty als natuurgids een laatbloeier, een dorpsgenoot ‘master en IVN-gids’ Marcel van der Vliet uit Burgum, zorgde er mede voor dat het natuurzaadje in Betty tot wasdom kwam. Haar kinderen konden zich zelfstandig redden en Betty trok de stoute schoenen aan en belde met het Natuurmuseum in Dokkum, waar
Jan de Vries destijds de scepter zwaaide. Ze vroeg of zij ook een cursus kon volgen en wat de achtergrond, leeskennis moest zijn. Het volmondige ‘ja, jij wel’ bracht haar in furore of was het extase, maar al snel bleek al dat ze op de juiste plaats was. Jan de Vries raakte ook vrijwel zeker in de ban van het enthousiasme in haar stem. ,,Ik leerde snel het boeide mij, het bleef niet alleen bij de cursusavonden, maar ik wilde meer, ik was leer- en nieuwsgierig hoe de natuur in elkaar stak. Ik dook overal in. Dit kwam vooral ook door de verwondering. De natuur biedt zoveel, het is toch eigenlijk niet voor te stellen, hoe één klein zaadje zich kan ontplooien tot een prachtige bloem of gras. Ik heb echter een zwak voor vogels. Een simpel – ja wat heet simpel – roodborstje waarover ik meer wilde weten, had mij tenslotte bij de helaas inmiddels overleden Van der Vliet gebracht.”
Nooit uitgeleerd
Een bekend gezegde wil ons doen geloven dat we als mens nooit uitgeleerd zijn. Voor de leergierige Betty Kooistra, geldt dit zeker. Na de eerste algemene cursus volgden er al snel diverse meer gerichte en gespecialiseerde cursussen, zoals Wad- en watergids, maar ook landschappen grassen, plantengids (Floron) en inmiddels stuurt ze de IVN gidsen aan. De gedreven waterval aan woorden heeft ook een zwak voor stinzenplanten. In de stinzentuin in Koarnjum kan ze al haar liefde kwijt. ,,Nee”, klinkt het gedecideerd. ,,Dat was vooraf nooit mijn insteek, dat ik alles in de natuur zo mijn eigen zou maken. Maar ik raakte volledig in de ban. Ik kon dit ook doen, omdat mijn echtgenoot volledig achter mij staat. Hij beseft dat de natuur en de excursies zich niet altijd laten leiden, zoals vooraf gepland. Een geregeld leven is meestal een utopie. Gelukkig mag hij graag sport zien, dus geen enkel probleem in huize Kooistra”.
‘Ik hoop dat er wat blijft hangen bij de kinderen. Dat ze later denken, hé dat heeft die oude vrouw ons vroeger ook verteld’
Kritisch en realistisch
Enthousiasme leidt echt niet tot een blinde vlak. Integendeel Betty Kooistra is kritisch en realistisch. Ze beseft dat er wat moet gebeuren, maar ook dat niet alles zomaar tot verbetering leidt. Zo heeft ze haar bedenkingen tegen het raapzaad dat je overal in de bermen zien. ,,Velen denken dat het koolzaad is, maar dat is absoluut niet het geval. Bij Burgum staat het massaal langs de Centrale As. Het kan mij niet bekoren. En dan dat Jacobskruiskruid, wat vooral in de middenbermen van grote autowegen massaal is gezaaid. Voor dieren een gevaarlijke, giftige plant en bovendien is het zaad ook nog afkomstig uit Spanje. Je moet beide niet willen, we moeten vooral inzetten op onze eigen inheemse planten. Ik heb niks tegen het kruid, als het maar staat waar het hoort. Het vee eet het niet, zolang het in het weiland of de heide staat, maar in tegenstelling tot boterbloemen verliest het kruid zijn giftige uitwerking niet als het gemaaid is. Dieren herkennen het dan echter niet meer. Vinger aan de pols, zou ik zeggen”.
Dat ze ooit zonder natuur kon leven? ,,Dat heb ik mij nooit afgevraagd. Ik had de liefde ervoor in mijn hart, maar nog niet in mijn oog en geest. Mijn intentie is maar heel klein. Mensen bewust maken van wat er leeft. Dat we niet zonder natuur kunnen, dit in tegenstelling tot de natuur, die kan wel zonder ons. Laten we het gewoon klein houden, in de eigen regio. Een spin in huis, sla hem niet dood, maar verplaats hem op een papiertje. Er zijn zoveel kleine dingen, die toch een grote maken. Het is tenslotte ook van groot belang voor de kinderen van nu en hun toekomst”.
