DOKKUM/STIENS – Het is komende zaterdag Roze Zaterdag. Een dag om de liefde te vieren. Voor Susanne Wielstra-van der Veen (37) uit Dokkum en haar vader Gwendolyn van der Veen (66) uit Stiens is deze dag extra speciaal. Gwendolyn gaat nu dertien jaar als vrouw door het leven. ,,Ik heb heel wat levensjaren als vrouw gemist, dat kan ik niet meer veranderen. Het is nu de kunst om er goed mee om te gaan.’’
‘Het helpt als je er op een luchtige manier over praat’
Lees verder onder de foto.
,,Ik kan me niet voorstellen hoe het voelt als je in het verkeerde lijf geboren bent, maar dat wil niet zeggen dat ik het niet accepteer. Integendeel’’, stelt Susanne terwijl ze met haar vader aan tafel foto’s zit te bekijken van de periode dat haar vader voor het eerst rokjes droeg. ,,Ik weet nog dat hij na de scheiding van mijn ouders opeens in een rok bij mijn moeder aan de voordeur verscheen. Daar schrik je eerst wel van. Vooral omdat ik nooit iets had gemerkt’’, vertelt Susanne.
Gwendolyn werd 66 jaar geleden in Leeuwarden geboren als Piet, ze noemden hem Peter. Een naam die hij nu bijna niet eens meer kan uitspreken. Peter trouwde begin jaren ’80 met Henny. Ze kregen drie kinderen, een zoon en twee dochters. Het gezin woonde de eerste jaren in Gytsjerk en verhuisde in 1986 naar Stiens. Na 25 jaar zijn Peter en Henny gescheiden. ,,Toen pas was er ruimte en gelegenheid om aandacht te geven aan mijn gevoelens. Die had ik al die jaren weggestopt’’, zegt Gwendolyn.
Op verschillende momenten in haar leven toen nog als man kwam het gevoel om vrouwenkleding te dragen opborrelen. Zo herinnert zij zich die keer dat een meisje voor de grap tegen hem als 18-jarige jongen zei dat hij niet stiekem onder haar rokje mocht kijken. Hij antwoordde met: ‘Maak je maar geen zorgen, ik voel me toch meer vrouw dan man.’ Of die keer dat hij met zijn vrouw in een winkel in Leeuwarden Indiase gewaden voor mannen en vrouwen zag. ‘Zullen we er allebei één kopen?’, stelde hij voorzichtig voor. Maar dat idee werd al snel weggewuifd.
‘Ik wilde mijn partner niet onbedoeld kwetsen’
,,Ik denk dat mijn vrouw altijd wel iets heeft gevoeld, maar we hebben het allebei nooit uitgesproken. Wel vertelde ze een keer dat een vriendin haar man had betrapt met vrouwenkleren aan. Door de manier waarop ze dat zei dacht ik, ik houd me maar stil. Respect staat bij mij voorop. Hoe je met medeneming van je partner gevoelens kan toetsen waarvan je zelf niet met zekerheid weet wat die inhouden, was voor mij een groot dilemma. De gevolgen waren niet te overzien. Bovendien wilde ik mijn partner niet onbedoeld kwetsen.’’ Het dichtst bij de waarheid kwam Gwendolyn toen zij als pasgetrouwde man met zijn vrouw en zoontje op het strand van Ameland liep. ,,Daar liep een vrouw naakt met borsten en een piemel voor hun zo het water in. Opeens stond ik in tweestrijd. Zonder het zelf te
begrijpen voelde ik een verwantschap, zag misschien onbewust een fysiek geworden zelfbeeld en had grote behoefte die persoon inhoudelijk te spreken. Uit respect voor haar wilde ik ook naakt het water in. Daarmee misschien antwoorden krijgen op mijn eigen gevoelens die niet bij mijn fysieke gestalte hoorden. Ik begreep het zelf niet, hoe kon ik het dan aan mijn partner verklaren? Ik heb het ten nadele van mijzelf omwille van mijn partner niet gedaan.’’
Toen hij na zijn scheiding eenmaal de kans kreeg om het dragen van vrouwenkleding te toetsen was het hek van de dam. ,,Ik ging bijna elke dag shoppen. Het begon met de meest vrouwelijke blouses in de mannenrekken, maar al snel had ik verschillende rokken in huis. Als er dan iemand aanbelde verkleedde ik me snel voordat ik de deur opende. Totdat het ogenblik kwam dat er geen twijfel meer mogelijk was. Ik had post gekregen van mijn ex en bracht die in mijn vrouwenkleding bij haar thuis. ‘Je zult me voortaan wel vaker zo zien in het dorp’, zei ik tegen haar.’’
‘Je moet er heel wat voor over hebben om zo’n operatie te ondergaan’
Susanne hielp haar vader in het begin bij het kiezen van geschikte rokken. ,,Ik dacht, als hij dan toch rokken, panty’s en pumps wil dragen, dan moet het ook leuk zijn. Ik ben altijd al open-minded geweest, maar toch moet ik eerlijk zeggen dat als je eigen vader als vrouw door het leven wil gaan, dat je dan denkt: o jee en nu? Je gunt niemand de ellende die daar achterweg komt. Want je moet er heel wat voor over hebben om zo’n operatie te ondergaan. Dan moet dat gevoel echt heel sterk zijn.’’ En dat was het ook. Zelfs zo sterk, dat Gwendolyn zonder een operatie niet langer had willen leven. Susanne: ,,Dat zegt genoeg. Transgender zijn is geen keuze.’’
Als Gwendolyn terugkijkt is het vlammetje er haar hele leven al geweest. ,,Het was echter een hele ontdekkingstocht om er aan toe te geven’’, stelt ze. Ook voor de omgeving is het weleens lastig. Zo herinnert Susanne zich die keer dat haar vader met zijn hoogbejaarde moeder in de Ikea liep. ,,Hij liep er toen nog als een man, gekleed in keurige vrouwenkleding. Ik geef toe, dat is ook een vreemd gezicht. Ik liep er achter en hoorde de reacties van de mensen wel. Dat vond ik niet zo erg, maar op een gegeven moment was er een vader die zijn kind speciaal bij zich riep, naar mijn vader wees en hem belachelijk maakte. Samen lachten ze hem uit. Ik deed toen precies hetzelfde, maar dan andersom, naar hen toe. Het kwartje viel, hij schaamde zich.’’
‘Dat zie je niet zo vaak hé, een man in een rok’
Gwendolyn begrijpt wel dat mensen eerst raar opkijken. Daarom vindt zij het belangrijk om er open over te zijn. ,,Toen mensen me in het begin bij- voorbeeld aanstaarden zei ik: ‘Dat zie je niet zo vaak hé, een man in een rok. Zo probeer ik het gesprek aan te gaan en daarmee meer begrip in de samenleving te wekken. Door mijn openheid voelde ik me steeds zekerder. Ik ben er trots op dat ik een vrouw ben.’’
Ook Susanne merkt dat het helpt als ze er op een luchtige manier over praat. ,,Tuurlijk is het anders dan anders, maar dat betekent niet dat je niet zo mag zijn. Ik ben blij dat zij in onze familie geaccepteerd wordt zoals ze nu is.’’
Sinds 13 april 2012 – de nieuwe ge- boortedag – gaat ze officieel als Gwendolyn door het leven, haar zelf gekozen naam. ,,Ik noem haar meestal Gwen, want Gwendolyn vind ik wat over de top’’, lacht Susanne. Ze geeft toe dat ze het nog weleens lastig vindt om haar vader geen ‘vader’ meer te noemen. ,,Voor mij blijft ze wel mijn vader. Een vader die vroeger mijn fietsbanden plakte en mijn tent opzet- te. De vader die ervoor gezorgd heeft dat ik geboren ben. Mijn kinderen kennen haar alleen als oma, dus tegenover anderen noem ik haar ook wel ‘de oma van mijn kinderen’.’’
‘Hoe vaker je er over hoort, hoe normaler het wordt’
Nu Gwendolyn het onderwerp bespreekbaar maakt merkt ze hoeveel mensen ermee te maken hebben en hoe angstig sommigen zijn om ervoor uit te komen. Zelf vindt ze het jammer dat het lastig is om als vrouw, met transseksueel achtergrond, een relatie te krijgen. ,,Ik voel me daardoor vaak eenzaam. Ik ben me er van bewust dat ik qua uiterlijk, voor wie goed kijkt, niet een biologische vrouw ben. Ik ga nu wel gewoon op in de menigte, maar vooral bij het begin van mijn coming out kreeg ik regelmatig opmerkingen naar mijn hoofd geslingerd. Dat zegt iets over de mensen die dat doen. Bijvoorbeeld dat ze – bewust of onbewust – bekrompen zijn. Daarom is het belangrijk om er over te praten. Hoe vaker je er over hoort, hoe normaler het wordt. Al word ik ook weleens moe van al die tv-programma’s hoor’’, lacht Gwendolyn.
Met het uithangen van de Regenboogvlag draagt zij, net als haar dochter, uit dat iedereen zichzelf mag en kan zijn en dat iedereen zich sociaal veilig en geaccepteerd moet kunnen voelen. ,,Hoe meer vlaggen, hoe meer mensen weten dat het oké is om te zijn wie je bent. Dat helpt om je waardigheid terug te krijgen. Want je bestaat pas als mens, als de ander jou wil erkennen.’’
