“Se seagen my as boargemaster, mar ek as ien fan hun”

Van de gemeente kreeg hij de ruimte om zichzelf te zijn. Daar is hij dankbaar voor, omdat hij op veel plaatsen geen burgemeester had kunnen zijn. “Minsken ha dêr in oar perspektyf. Se sjogge dêr oars nei in boargemaster. Yn de grutte stêd wolle se just wol ien ha dy’t wat ôfstand nimt, dy’t in bytsje in autoriteit is. Mar hjir? Ik koe altyd mysels wêze en dat ha se ek altyd akseptearre.”

 

Brouwer trad in 2019 aan als burgemeester van Achtkarspelen als opvolger van Gerben Gerbrandy. “Yn de tiid sitte wol wat blokken, sa as de coronatiid. We binne it hast wer ferjitten, mar it is wol in hiele bizarre, keale, ûnheimichs tiid west. As burgervader moast sizze: ‘Kop op’, mar do moast ek dingen ferbiede. Ik fûn it in ferskriklike tiid. Dan stiest by de fersoargingshuzen op in heechwurker. Mar ek de skea ûnder mei namme de jeugd. 

 

Verder was er het ‘echtscheidingsproces’ met Tytsjerksteradiel. Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel vormden sinds 2015 een werkmaatschappij, 8KTD. Sinds 2025 zijn beide gemeenten weer zelfstandig. “Dat hat in grutte ympakt hân en wie net leuk.” 

 

Brouwer zei, toen hij ging stoppen, dat hij terug wilde naar een juridische functie. In de eerste jaren na de moord op Marianne Vaatstra was hij persofficier. “Juridyske ynhâld sit yn my. Dat fyn ik moai.” Nu hij in het laatste deel van zijn carrière is, wil hij weer terug naar de juridische inhoud. “De rjochtbank hat my frege oft ik rjochter wurde wol. Ik sjoch der wol wer nei út.” Toch was hij tijdens zijn functie als burgemeester niet helemaal losgesneden van deze tak van sport. Hij was voorzitter van commissie Brouwer, die onderzoek deed naar de suïcide van een undercoveragent.

 

In de rechtbank wil hij verdachten en slachtoffers die Fries als moedertaal hebben ook het Fries laten spreken. “Ik ha my altyd steurd oan it feit dat it Frysk yn de rjochtseal noait echt troch rjochters brûkt 

wurdt. It yrritearet my dat der allegear rapporten oer skreaun binne, mar dat der yn de werklikheid gjin sprake fan is.” Dat het, toen hij Officier van Justitie was, eens als nieuws werd opgepakt toen hij een zitting in het Fries begon, verbaasde hem dan ook. “It is in rjocht dat der al hiel lang is. Dat wie hiel apart.” 

 

Terug naar het gemeentehuis, waar je binnenkomt bij de ‘publyksyngong’: het Fries is voor Brouwer een geliefde taal. Uit de koffieautomaat haal je een ‘kofje krêftich’. Volgens hem moet het normaal zijn om Fries te spreken, maar ook om het Fries te tonen. In de raad van de gemeente wordt geen woord ‘Hollânsk’ gesproken. “Ik bin blied dat Jouke Douwe de Vries hjir komt, dat is ek in Fries. Stel, der komt in boargemaster, en dy sprekt Hollânsk, dan skeakelje wy drekst oer nei it Nederlânsk. Wy binne fierstente beleefd”, lacht hij. 

 

De band die Brouwer met inwoners had, zal hij missen. Als voorbeeld noemt hij zijn bezoek aan de carbidploegen. “Yn 2019 kaam ik dêr en sei ik: ‘Ik bin jimme boargemaster’. Dan sitte se my oan te sjen fan: oh ja, dy kop kenne we wol. Dat fielt hast ûngemaklik. Mar de lêste kear, wêr ast ek komst”, met luide stem: “‘Hey Oebele! Moai datst der bist jong. Efkes sjitte?’ en dan jouwe se je in klap op it skouder. Seker de lêste jierren fielde ik echt fan: se sjogge my as de boargemaster, mar ek as ien fan hun.”

 

Tijdens het zomerreces ging Brouwer vakantiebaantjes doen. Dit was voor hem een mooie manier om met mensen uit de gemeente in contact te komen. “Guon boargemasters seine wol: do giest dochs net mei rottefangers op paad? Mar ik fûn it geweldich, ek it kontakt mei de boeren. Ik gie ek wol skoffelje by MOA (Maatschappelijke Onderneming Achtkarspelen). Ik fûn dat machtich. Dan seine se: ‘Noh, jo hjir?’”

 

Ook bij verdrietige gebeurtenissen in de gemeente liet Brouwer zich zien. Zo gebeurde er tijdens een raadvergadering een ongeluk met dodelijke afloop. Tijdens de vergadering hoorden ze allerlei sirenes. Toen Brouwer op de hoogte werd gesteld, lastte hij de borrel nadien af en ging hij in gesprek met de brandweerlieden die aanwezig waren geweest. “Dat binne myn brânwachtlju, ik ken dy jonges.” Toen hij later bij de familie van het slachtoffer over de vloer kwam, met de insteek om er even tien minuten te zijn, kwam hij anderhalf uur later pas weer buiten. “Ik moast dernei ta. Dat fielde ik oan alles.”

Zijn liefde voor het omgaan met mensen en de verhalen van mensen maakte hem geschikt voor het burgemeesterschap in Achtkarspelen. “Ik bin in echte minske-minsk. Dat hie ik al by myn rol as Officier fan Justitie. Mar de minsken hjir ha noch wat ekstras. Der sit emoasje yn, krûdige taal, wat ûnfoarsisbers, se sizze wat se fine. Se ha gjin dûbelde aginda. Ja, dat befalt my goed. Dat fyn ik moai.”

 

Wel wil Brouwer de inwoners van Achtkarspelen op het hart drukken dat ‘oars as oars’ niet een soort geuzenaam moet worden. “It moat net sa wêze fan: wy ha mei de oaren niks te krijen. It moat net trochslaan nei ‘n soart fan blokkear-Friezen. Dat alles wat fan bûten komt, moatte we fan ús hâlde, want wy binne wâldpiken.” Hij begrijpt wel waar dat vandaan komt. Veel plaatsen in de regio komen uit een tijd van enorme armoede. 

 

Dat werkt tot de dag van vandaag door op mensen hun karakter. “De oerheid wurdt wat beskôge mei wantrouwen: wy rêde it sels wol. Dat sit hjir hiel djip.” In dat licht ook wilde hij de eerste contacten met De Vries in De Spitkeet houden, daar waar de recente geschiedenis van de regio nog altijd zichtbaar is. 

 

Brouwer is een man van zijn woord, wat hij ook als burgemeester altijd probeerde uit te dragen. Toen hij als formateur tijdens de Provinciale Statenverkiezingen van 2023 BBB, CDA, ChristenUnie en PvdA bij elkaar had gebracht, stond hij versteld dat hij de ochtend daarop bericht kreeg dat de onderhandelingen stopten. Stellig slaat Brouwer, die een calvinistische achtergrond heeft, met zijn hand op de tafel: “Doe ha ik sein: as dit polityk is, dan ha ik der neat mei. Dat slút oan by myn prinsipe: afspraak is afspraak. Dat sit by my hiel djip. Een man een man, een woord een woord. Ik bin drekst stoppe as formateur. It rekke my.” 

 

Brouwer trad op dinsdag 28 januari af. Hij wil eerst genieten van een lange vakantie van twee weken. “Earder wie dat maksimaal oardel wike. Wy koene eltse kear mar hiel koart op fakânsje. Wy geane no mei de trein nei Súd-Spanje.” In Achtkarspelen zul je Brouwer niet zo snel meer tegenkomen. “Dat is no foar Jouke Douwe”, besluit de afzwaaiend burgemeester van Achtkarspelen.