DE WESTEREEN – Dierenartsassistente worden: het was de grote jeugddroom van Nynke de Jong. Haar carrièrepad liep nét iets anders. In februari dit jaar werkt Nynke exact veertig jaar als apothekersassistente in De Westereen. Al vier decennia lang is ze het gezicht voor iedereen die medicatie komt ophalen. Aan stoppen denkt ze nog lang niet. “Ik fyn it prachtich moai wurk. Ik wurkje yn in team, mei de hannen én mei de holle. Ik kin wat betsjutte foar in oar en ik draai mei yn de maatskippij.”
Als dierenliefhebber weet Nynke de Jong het als jong meisje heel zeker: na de middelbare school wil ze de opleiding tot dierenartsassistente volgen. Die opleiding is echter in Barneveld, zo’n 170 kilometer van haar ouderlijk huis. “Us heit en mem fûnen dat net sa’n goed idee”, blikt ze terug. En dus kiest Nynke voor plan B en schrijft zich in voor de opleiding tot doktersassistente in Leeuwarden.
Het eerste halfjaar van de studie bestaat uit een combinatie van drie opleidingen: die van doktersassistente, apothekersassistente en tandartsassistente. “Ik krige in staazjeplak by Apotheek Kouwenhoven yn Ljouwert. Ik holp de apoteker mei it meitsjen fan krèmes, drankjes, setpillen en poeiers. Ik fûn it prachtich. Dêr is de leafde foar it fak ûntstien.” En dus kiest Nynke niet voor plan A of plan B, maar wordt het plan C: apothekersassistente. Lees voor het vervolg verder op pagina [???].
Apothekerassistente Nynke de Jong: ‘Wy ha mear each krigen foar de minsk achter de medikaasje’
Pas twintig jaar oud is Nynke als ze in 1985 als kersvers afgestudeerde apothekersassistente aan de slag gaat bij Apotheek Olthof aan de Verlengde Stationsstraat in De Westereen. Onder de bezielende leiding van apotheker Lucas Olthof groeit het team razendsnel. “Doe’t ik begong wie ik de iennichste assistente, mar al rap wienen wy mei fjouwer assistentes en 1 apoteker. Dat kaam omdat hieltyd mear húsdokters harren pasjinten nei ús stjoerden”, legt Nynke uit. “Begjin jierren tachtich hienen in soad húsdokters noch in eigen apoteekje. Mar dêr kaam sa rûn 1985 feroaring yn. Wy krigen it as apoteek lekker drok.”
“Begjin jierren tachtich hienen in soad húsdokters
noch in eigen apoteekje”
Het is slechts één van de vele veranderingen waar Nynke in haar veertigjarig werkbestaan van dichtbij getuige van is. Naast de groei van het team van Apotheek Olthof groeit ook het aantal medicijnen dat ze in huis hebben. Zo is er de opkomst van cholesterolverlagers, antidepressiva en maagbeschermers. En ook incontinentiematerialen, bloeddrukmeters en insulinepennen doen hun intrede. Tegelijkertijd ziet Nynke ook dat er medicatie verdwijnt. Een sprekend voorbeeld is de pijnstiller Glifanan, een waar paardenmiddel. “Dy leveren wy yn it begjin faak ôf, mar dy is tsjintwurdich hielendal út it assortiment.”
Assistente op de motor
In haar beginjaren voorziet Nynke elk pilletje, poedertje en drankje van een etiket dat eigenhandig getypt wordt op een typemachine. In 1986 krijgt Apotheek Olthof de allereerste computer. Een unicum in die tijd en bovendien het begin van digitale medicatie-administratie. “Yn dy begjinjierren holden wy net by wat in pasjint oan
medikaasje yn hûs hie”, geeft ze toe. “Wy kontrolearren wol de dosis, mar dat wie it. Hjoed-de-dei is der sprake fan strange medikaasjebewaking om foar te kommen dat minsken medisinen slikke dy’t net by elkoar kinne.”
Naast doordeweekse dagdiensten heeft Nynke in de jaren tachtig en negentig ook regelmatig oproepdiensten in het weekend, waarop ze beschikbaar moet zijn in geval van nood. “Ik hie yn dy tiid noch in motor. Stikem fûn ik it wol moai as ik dan belle waard. Dan koe ik moai op ‘e motor nei De Westereen ride om in kuurke of pynstiller by minsken te bringen. Tsjintwurdich is dat net mear noadich omdat der in spoedapotheek is yn Dokkum.”
Bezorgen met gebak
Nog zo’n verandering is het bereiden van de medicatie. Waar Nynke in haar eerste jaren zelf pillen, poeders, crèmes en drankjes bereidt, is dat tegenwoordig uitbesteed aan zogenoemde ‘grootbereiders’: grote farmaceutische bedrijven. En ook het bezorgen van medicijnen door de assistentes is tegenwoordig niet meer aan de orde. “Dat wie yn de jierren ’90 noch wol it gefal”, blikt Nynke terug. “Freeds wie altyd myn fêste dei om medisinen te besoargjen. Der wie ien adres dêr’t ik as lêste hinne gong. Dy minsken fûnen it prachtich dat ik efkes lânskaam foar in praatsje. Dêr stie dan de kofje klear, mei in lekker gebakje.”
“Op ‘e motor fleach ik nei De Westereen
om in kuurke by minsken te bringen”
In 1993 ondergaat Apotheek Olthof aan de Verlengde Stationsstraat een grote verbouwing. Zo wordt er onder andere ruimte gemaakt voor een balie met meer privacy. Een flinke verbetering, vindt Nynke. “Jierrenlang leinen wy alle medikaasje klear op de baly. Iepen en bleat, om it samar te sizzen. Allinnich ‘de pil’ kaam yn in pûdsje. Dat kinst dy no net mear foarstelle. Der is no folle mear omtinken foar privacy.” In 2001 dient zich een nieuwe eigenaar aan. Gert Jan Rozendal neemt de apotheek over, waarmee de naam verandert in apotheek de Dorpsacker.
Van doosjes schuiven naar zorg
In 2010 neemt het team na exact 25 jaar afscheid van de vertrouwde werkplek aan de Verlengde Stationsstraat. De apotheek wordt onderdeel van het gezondheidscentrum in De Westereen, waar ook de huisartsen hun praktijk vestigen. Voortaan dus alle zorg onder één dak. In het nieuwe pand staat in 2010 bovendien een ‘Servilocker’, in die tijd zeer vernieuwend. Nynke: “Yn de Servilocker lizze wy alle medikaasje klear, sadat minsken it ophelje kinne op in momint dat it harren past. Dan giet it benammen om ‘herhaalrecepten’. Dat wurket perfekt.”
Dankzij de Servilocker hebben Nynke en haar collega’s tegenwoordig veel meer tijd voor mensen die aan de balie komen voor hun medicatie. In veel gevallen zijn dat patiënten van de naastgelegen huisarts, die een recept meekrijgen en hun pillen, zalfje of kuur gelijk komen ophalen. Daarbij hebben Nynke en haar collega’s nu vooral de taak om hen zo goed mogelijk te informeren over het juiste gebruik van de voorgeschreven medicatie. Een rol die perfect bij haar past. “Medikaasjefeiligens stiet tsjintwurdich foarop.”
“As ik de medisinen by minsken lânsbrocht,
stie der in gebakje foar my klear”
Meer oog voor mensen
Op de vraag wat het beste medicijn is om veertig jaar lang met plezier naar je werk te gaan, verschijnt er een grote lach op Nynke’s gezicht. “Myn antwurd is: myn kollega’s. De sfear hat eins altyd goed west mar de lêste jierren is it echt TOP. En der is neat sa moai as wurkje yn De Westereen, want der wurdt hjir alle dagen wol ‘Leave’ tsjin my sein”, knipoogt ze.
“Minsken freegje my wolris: ‘Wolst net wat oars nei 40 jier?’ Mar dan antwurdzje ik altyd: ik hoech net te feroarjen, want myn baan feroaret wol foar my. Us rol as apotekersassistente is yn de ôfrûne fjirtich jier oergong fan ‘doosjes schuiven’ – om it mar efkes oneerbiedig te sizzen – nei soargje dat minsken harren medikaasje feilich brûke. Wy ha mear each krigen foar de minsk achter de medikaasje. Dêrom fyn ik dit wurk noch alle dagen sa prachtich om te dwaan.”
“Neat is sa moai as wurkje yn De Westereen, want
der wurdt alle dagen ‘Leave’ tsjin my sein”
Balans tussen werk en vrije tijd
Nynke werkt nog drie dagen per week in de apotheek en houdt dus volop tijd over voor haar hobby’s en vakanties. “Ik ha sûnt 2003 mar leafst 19 kear nei IIslân west en jou dêr no ek lêzingen oer. Ek op Spitsbergen ha ik in protte west en ek dêr ha ik in lêzing oer makke. Dat fyn ik hiel leuk om te dwaan. Minsken kinne my ynhiere as gastsprekker foar in jûnfullend programma mei foto’s, film en in ynformatyf ferhaal. Yn hiel Fryslân ha ik al sa’n 100 lêzingen jûn mar noch noait yn De Westereen.”
Terugkijkend op haar 40-jarig jubileum komen er naast warme herinneringen aan haar werk ook andere, kleurrijke anekdotes bovendrijven. “Ik ha mei in hiel soad nocht en wille 10 jier motorriden en 5 jier dûkt. Dat dûken learde ik yn Nederlân; earst yn Seelân dûke ûnder de Zeelandbrug en de Grevelingen. En doe nei Egypte. Echt skitterjend. No bin ik faak mei ús kemper op en paad. Ik gean graach tegearre mei myn man en ús hûn nei Ingelân, yn myn uppy nei Oerol of nei myn suster yn Frankryk. Troch dy goeie balâns tusken wurk en frije tiid hoopje ik noch in moai oantal jierren trochwurkje te kinnen!”
