In situaties waarin je het liefst ver weg loopt, treedt de brandweer juist op. Oók de brandweervrouwen. Op de kazerne van Dokkum vertellen Gerda Weidenaar (47) en Anne-Rixt Visser (23) over het werk van de vrijwillige brandweer. “At ik yn de brânweerauto ry, hear ik minksen wol ris fol ferbazing: ‘Och, der sit in frou achter it stjoer!’”
Het vuurtje aanwakkeren
Anne-Rixt volgt de voetsporen van haar vader. Zijn verhalen trokken haar al op jonge leeftijd om ook bij de brandweer te gaan. “Ut syn ferhalen bleek dat it team altyd hartstikke leuk wie. It wurk is ek hiel ferskillend. Soms moatst in ko út ‘e jarrekolk helje, mar der binne ek wol grutte ûngelokken. It is hiel dynamysk.” Haar vader zit ook bij de kazerne in Dokkum. ”Ik fyn dat ek leuk. It is tegearre mei myn heit in hobby.”
Na haar opleiding tot verpleegkundige solliciteerde ze bij de vrijwillige brandweer, samen met haar vriend. “Wy kinne asen samen leare, dat is natuerlik net ferkeard.” Ook haar zwager koos voor de opleiding tot brandweer. Sinds februari loopt ze stage bij de brandweer. Zo leert ze kennis maken met het vak én weet ze of het werk en het korps echt bij haar passen. In september start de opleiding.
Bij Gerda werkte geen enkel familielid bij de brandweer. Toch was ze van jongs af aan al geïntrigeerd door vuur. “Dat fjoerke siet der fan lyts ôf oan al yn. Ik ha dochs in fassinaasje foar fjoer. At der in brânwachtauto del riede, dan die dat wat mei my.” Door haar toenmalige vriend ging ze twijfelen om bij de brandweer te werken, want als vrouw zijnde ga je toch niet bij de brandweer? “Tot it út wie. Doe gie ik, op myn 31e by de brânwacht. Dêr ha ik gjin momint spyt fan hân.”
De opleiding tot brandweervrijwilliger, die er hetzelfde uitziet als de opleiding tot beroepsvrijwilliger, duurt anderhalf jaar. In de praktijk ben je soms drie avonden onder de pannen met zowel praktijk als theorie. “De oplieding kostet tink ik sa’n 15.000 euro. De VRF (Veiligheidsregio Fryslân, red.) docht dus in behoarlike ynvestearring yn dy.
Des te belangriker is de motivaasje by de solli foarôf.” Daarom is de motivatie ook een heel belangrijk onderdeel van de sollicitatieprocedure.
Selectieprocedure
Niet iedereen is geschikt voor de brandweer. “Je moatte de kop koel hâlde kinne op it momint dat der wat bart”, zegt Gerda. Anne-Rixt vult haar aan: “Do moatst stressbestindich wêze. Mar do moast ek antisipeare. Foarút sjen op de situaasje.” Ook moet je echt vanuit het team kunnen werken en fouten durven maken. “Dêr leare je allinnich mar fan.”
Bij de selectie, maar ook wanneer je al voor de vrijwillige brandweer werkt, word je gekeurd: het periodiek preventief medisch onderzoek. “Dan wurdst fysyk keurd, mar ek medysk. In eachtest, bloeddrukmjitting, hertfilmke”, vertelt Anne-Rixt. De fysieke keuring bestaat uit 12 onderdelen waarbij je wordt beoordeeld op conditie, kracht, balans, techniek en de trappentest Gerda: “Dan hast sa’n 35 kilo oan dy te hingjen. Dan moatst binnen twa minuten 100 treden omheechrinne sûnder te stopjen.” De trappentest geldt zowel voor mannen als voor vrouwen.
Niet lullen maar poetsen
Kijkend naar de cijfers, is het een echte mannenwereld. Zo’n tien procent van de brandweervrijwilligers bij Veiligheidsregio Fryslân is vrouw. Bij de kazerne in Dokkum ligt dat percentage op zo’n 7 procent: er werken 2 vrouwen en 27 mannen. De brandweerlieden die nog in opleiding zijn, zijn niet meegerekend. “Oft je akseptearre wurde as frou, is tink ik ôfhinklik fan de groep en hoe’tsto bist as persoan. De brânwacht freget: net lulle mar poetse. Hup, yn aksje”, zegt Gerda.
Vrouwen kunnen volgens Gerda juist goed gebruik maken van hun soft skills. “Ast echt yn aksje bist, bygelyks by in autoûngelok, is it net sa frjemd dat se sizze: gean do mar by it slachtoffer sitten. Soms is in frou dan krekt wat fyngefoeliger.” Anne-Rixt herkent dat wel. “At ik nei mysels sjoch ha ik miskien krekt wat mear empatysk fermogen dan mannen. En mei it fine wurk ha ik mear geduld, tink ik.”
De brandweer komt niet alleen in situaties waarin katten uit de boom worden gered of brandjes worden geblust. Vroeger was er bij de brandweer weinig aandacht voor het mentale aspect. “Lêsten hienen wy in oud-gediendenavond. Dêr sitte mantsjes fan 75 jier by. Doe stelde ik de fraach: hoe gie dat eartiids? Dan wurdt der ferteld dat se net praten oer ûngelokken en ynsidinten. Dêrnei giene je gewoan wer nei hûs.” Tegenwoordig is daar een speciaal team voor, het Team Collegiale Opvang, waar Gerda deel van uitmaakt. “Dat wie foar my wol in must. Wat je meimeitsje, moatte je besprekber meitsje kinne”, vertelt Anne-Rixt. “Ik wol der gjin mentale skea fan krije.”
Meer dan brandweervrouw alleen
Hoewel het combineren van een gezin met het vrijwilligerswerk iets minder praktisch is, is het niet onmogelijk. Gerda heeft zelf een dochter. “Do kinst net op elts momint fuort. Dat binne ek belangrike ôfspraken om mei dyn partner te meitsjen. De thússituaasje moat der achter stean.” Overdag weggaan wordt daardoor toch wel wat lastiger. “Mar ast wolst, kin it wol. It is sawysa belangryk om nei de wyklikse oefenjûnen te kommen, om goed by de groep te bliuwen. Miskien kinst dan minder faak op útruk, mar dat is wol mooglik.”
Gerda werkt 32 uur per week als manager expertisecentrum in het ziekenhuis. “It foardiel is wol dat ik diels thúswurkje. Dat jout wol mear mooglikheden.” Anne-Rixt werkt ongeveer 20 uur per week in een sportschool. Het advies van Gerda voor vrouwen die dit werk overwegen is: “Dwaan! Gewoan dwaan! At it daadkrachtige dy wat taliket en it dy triggert, kom dan lâns. Do krigest alle mooglikheden om mei te draaien. Do bist as frou ek wolkom.”
